De uitwendige bouw en vorm van organismen en hun organen.

De gewone esdoorn is een bladverliezende loofboom die van nature in Zuid- en Midden-Europa voorkomt. In Nederland en België is hij reeds lang ingeburgerd (sinds de 13de eeuw) en wordt bereikt hij al op 60 jarige zijn maximale hoogte, namelijk 30 meter. Exemplaren tot 40 meter zijn mogelijk, maar eerder zeldzaam.

Indien hij alleen staat kan de kroon sterk uitwaaieren tot meer dan 15 meter, meer courant is echter rond de 10 meter kroonbreedte. De grijze stam is eerst dun, glad en donkergrijs. Bij het ouder worden gaat deze steeds meer afschilferen (niet te verwarren met barsten).

De bladeren zijn handvormig met 5 grof getande lobben tot verder dan 1/3 van de bladhelft ingesneden en toegespitst. Ze worden tot 20 cm lang. De bladeren zijn kruisgewijs tegenoverstaand (dichotomie). Ze zijn bovenaan donkergroen en onderaan eerder blauwachtig groen. In de oksels van de nerven is er beharing maar voor de rest zijn de nerven kaal. De lange, roodachtige bladstelen worden 6 tot 10 cm lang en bevatten geen wit melksap. Ook exemplaren met rode bladeren zijn mogelijk.

De knopschubben hebben een groene kleur met donkerbruine punten (‘driehoekjes’) en zijn dik en eivormig. De twijgen zijn kaal, fors en stug, groen of grijsbruin met bleke lenticellen. Onopvallende bloemen hangen in een tros van 6 tot 12 cm. Ze zijn groen van kleur en bloeien eind april / vroeg in mei. Ze verschijnen gelijktijdig met de bladeren en worden bestoven door insecten. Zijn deels eenslachtig en deels tweeslachtig.

Heeft gevleugelde, niet eetbare, niet giftige, vruchten die twee aan twee aan elkaar vastzitten en een scherpe hoek maken. Ze hangen in trossen bij elkaar en verkleuren van roodgroen in de zomer naar bruin in de herfst. Worden als ‘propellertjes’ verspreid door de wind (anemochorie). Esdoornzaden kiemen zeer gemakkelijk.

Dynamiek van de wisselwerking tussen organismen en omgeving.

De gewone esdoorn is inheems in Vlaanderen en Nederland. Er is geen autochtoon materiaal van beschikbaar. De soort kan vrij dominant verjongen waarbij het in sterke concurrentie treedt met andere natuurlijke verjonging in de onder -en nevenetage.

BODEMEISEN

Heeft een vrij vochtige groeiplaats nodig en verdraagt niet zo goed strenge winters. Liefst geen te zure grond, maar kalkrijke, diepe leemhoudende grond. Verder groeit hij het beset op matig voedselrijke tot voedselrijke grond, maar hij kan overleven op armere gronden. Een goede doorluchting is noodzakelijk, overleeft geen overstromingen of stagnerend water.

GEVOELIGHEID

De esdoorn is gevoelig voor meeldauw en bladluizen. Op de bladeren komen vaak zwarte vlekken afkomstig van de inktvlekkenziekte van de schimmel Rhytisma acerinum. Vrij gevoelig voor verdichting dus minder geschikt als laanboom in stedelijke centra.

BOSBOUWKUNDIGE EIGENSCHAPPEN

De esdoorn is een halfschaduwsoort die onder scherm kan verjongen en kan zo’n 300 tot 400 jaar oud worden. Hij verjongt zich makkelijk (en vaak massaal) en het zijn snelle groeiers. Hij vormt zeer veel uitlopers. Ze hebben een goeie resprouting capacity (soms in hakhout) en de strooiselkwaliteit is ook goed. Hij vormt nooit homogene bossen maar groeit steeds in afzonderlijke groepjes langs vochtige plaatsen. Is geschikt voor houtproductie.

HOUTKWALITEIT & -GEBRUIK

Het bleke hout met speciale tekening wordt het meest gebruikt in het maken van fineer, muziekinstrumenten en kleine siervoorwerpen. Weinig duurzaam, dus geen buitengebruik, maar binnenshuis vindt het wel z’n toepassingen, e.g. parket en meubels daar het zeer hard hout is.

Belangrijke periodes in het levensjaar van de boom.